Door de technologische ontwikkeling van de afgelopen jaren is er steeds meer data beschikbaar die we kunnen gebruiken in de sport. Een goed voorbeeld hiervan is de omschakeling van lijnrechters naar een camerasysteem, zoals VAR in voetbal en Hawkeye in tennis. In dit geval ondersteunt data de scheidsrechter in het nemen van de juiste beslissingen tijdens wedstrijden. Data is tegenwoordig echter ook belangrijk voor het opstellen van trainingsprogramma’s op basis van uitkomsten van fysieke testen, of in het opstellen van een tactisch plan door middel van wedstrijdanalyses. Waar het in topsport om kleine verschillen gaat kan deze data van grote waarde zijn. Je moet het uiterste halen uit je lichaam en de nieuwste technologie!
Door Marleen Jansen, via haar eigen bedrijf ImprovAll werkzaam bij de KNLTB als Embedded Scientist.
Vroeger werd er vooral vertrouwd op ‘het oog’ van de coach, omdat dit simpelweg de beste manier was om beslissingen te nemen. Met dank aan de wetenschap kan dit beeld worden aangevuld met objectieve data, om tot een zo’n goed mogelijke beslissing te komen. Neem bijvoorbeeld het (de)selecteren van spelers. Het gaat hier om een gevoelige kwestie waarbij spelers ondersteuning kunnen krijgen of de steun wordt ontzegd in hun droom om topsporter te worden. Hoewel er ook genoeg topsporters zijn die vanuit een privétraject zijn gekomen kan (de)selectie van grote invloed zijn op de carrière van de speler. Het is dus in ieders belang dat deze beslissing niet alleen genomen wordt op basis van zijn/haar prestaties (technisch/tactisch), maar dat ook de ontwikkeling van de fysieke gesteldheid en mentale vaardigheden worden meegenomen. Juist op deze vlakken kan het gebruik van data erg nuttig zijn. Deze combi van objectieve en subjectieve data zorgt ervoor dat er meer onderbouwde beslissingen gemaakt worden.
Om een voorbeeld te geven van de inzet van data, hebben we vanuit de KNLTB (Nederlandse tennisbond) voor de Paralympische spelen in Tokyo wedstrijdanalyses uitgevoerd voor rolstoeltennis. Samen met een team van analisten zaten we in Nederland klaar om de aankomende tegenstander te analyseren. Door het grote tijdsverschil met Tokyo was er tijdens de nacht in Tokyo genoeg tijd om deze informatie de volgende ochtend tijdens de wedstrijdvoorbereiding aan te leveren aan spelers en coaches. Op basis hiervan kon een goed tactisch plan worden neergezet. Met 7 medailles in Tokyo (3 goud, 2 zilver, 2 brons) hebben de spelers het geweldig gedaan. Hoewel de wedstrijdanalyses slechts een klein onderdeel waren van de hele puzzel, is dit een goed voorbeeld van hoe data kan worden ingezet om prestaties te verbeteren.
Naast het gebruik van data als input voor een training of wedstrijd (zoals fysieke testen, hartslag data en wedstrijdanalyses) moet het belang van onderzoeksprojecten niet worden onderschat. Net zoals de beste speler van de wereld niet achterover kan leunen maar zich moet blijven ontwikkelen om de beste te blijven, is de wetenschap nodig om nieuwe en betere meetsystemen te ontwikkelen. Of om onderzoek te doen naar andere vormen van data die van waarde kunnen zijn binnen de sport. Vanuit de overheid is er om deze reden een sportnetwerk met Sportinnovator Centra opgezet. Met behulp van dit netwerk kunnen we kennis uitwisselen tussen de verschillende sporten en elkaar beter maken. Sinds kort is ook de KNLTB een Sportinnovator Centrum geworden. Een voorbeeld van een lopend project is het VR project, waarin de focus ligt op het verbeteren van het kijkgedrag bij de return van de service. Door het gebruik van een virtuele omgeving kan de speler een voorgeprogrammeerde training ondergaan en feedback ontvangen op het kijkgedrag tijdens die training.
Ben jij nou benieuwd hoe wetenschap en data ook invloed heeft in andere sporten? Kijk dan eens naar de serie Sportlab Sedoc. Uiteraard kan je mij benaderen als je nieuwsgierig bent naar de verschillende onderzoeken en toepassingen binnen (rolstoel)tennis. Je kan mij bereiken via: m.jansen@knltb.nl.